Òm se demanda sovent se calriá pas metre la causa a l plural e parlar de las crisis. Las questions son nombrosas, e ra ras son lasresponsas que semblan pertinentas.
La cr isi es lo monstre de ca ps multiples que fa paur als analistas e que pòrta tots los fantasma s, totas las trèvas. La cr isi es lo c aumatge que c reis , la cris i es lo tr aba lh que manca, es la moneda qu’arriba pas per acabar lo mes. Es tanben la fam que tua per milions de personas que sabon pa s que nosautres parlam de crisi quan lo prètz de l’essença creis de vint centimes d’èuros mentre qu’eles veson que la crisi es còps que i a la mòrt fisica.
La crisi es lo retorn de las solucions simplistas e de las temptacions de çò piéger. Es lo resultat istoric anonciat de l’extrema dreta a las eleccions dins un país occitan que vielhís e que la populacion vòl de securitat. Es lo retorn d’aqueles que son keynesians e que prepausan de programas de relança per degrandas òbras pr’amor la crisi per eles es una Crisi amb letra màger e es de 1929. La crisi es l’aur que servís de refugi, l’èuro que baissa mas es tanben per d’autres l’oportunitat de prepausar de solucions que semblan las d’un sistèma planificat qu’a pas sovent donat los resultats esperats.
La crisi es China que fa concurrénc ia , Índia que na vega entre tecnologia de punta e misèria negra, es Brasil que seguís la destruccion de la sèlva primària e que ven un dels grands. La crisi es la temptacion autoritària, es la temptacion centralista, es tanben lo triomfe dels mediòcres còps que i a, o d’aqueles qu’an pas res a dire mas que o sabon dire de plan ; que declaran sens problèma que deman serà piéger que uèi e que cal far d’esfòrces. La crisi es la paraula donada als que dison que la creissença a la mòda vièlha tornarà per nos sauva r ; es l’argument mà ger d’aqueles que nos dison que sens lo nuclear i a pas de solucion. Es lo refugi dels que pensan que las frontièras nacionalas son lo cocon que nos manca.
La crisi es un moment quand los òmis son capables de creire que la Tèrra es pas mai redonda se i a a la tribuna qualqu’un que sap trobar los mots per far engolir de bèlas messorgas. La crisi es la germanofobia e la g ermanofilia es la nostagia del franc.La crisi son de projèctes que se faràn pas, de LGVs que seràn estadas sonque somiadas, son de causas importantas que son pas mai de priorita ts, son des responsables politics qu’an pas de solucion e que se demandan çò que poiràn dire en defòra de dire qu’es la crisi. La crisi son d’oportunitats per inv enta r quicòm de nòu e per d’autres es lo moment de la repenténcia, lo prètz a pagar per una societat que s’es complasuda dins lo consum e l’individualisme.
La crisi es la guèrra, es lo retorn del nacionalisme, de las valors ditas seguras e la pòrta dubèrta a totas las credenças. La crisi son los especulators que s’emplenan los comptes bancaris gràcias a la Borsa e es tanben lo moment quand quand son encara los meteisses que pagan. La crisis es complicat ! La crisi es la vida de l’Umanitat quand s’interròga. La crisi es coma abans mas en piéger ! La crisi es quand los òmes an paur de l’avenir.La crisi es un monstre de caps multiples mas la crisi ne sèm totes mai o mens responsables quitament se d’unes ne patisson e que d’autres ne profieitan.
La crisi ne parlam dins aqueste numèro. Solide donam pa s LA solucion a la crisi mas exploram de vias que nos pòdon ajudar per ne sortir e per seguir una autra via quand ne serem sortits. I a benlèu una via federala per sortir de la situacion ont sèm ? D’unes i pensan e començan de comprendre que lo centralisme es una entra va de mai quand la situacion economica se complica. En país occitan, es lo caumatge que creis dins mai d’una region, mai rapidament que dins la rèsta de l’exa gòne (+7%° dins una annada per Lengadòc, Miègjorn- Pirenèus e Provença mentre que la mejana es de 5,4% per l’ensemble francés metropolitan ). Mas sabèm que va mal en Grècia e mal dins l’Esta t espanhòl amb tanben de contrastes. Euskadi es la comunitat que coneis » sonque » 12,5% de caumaires mentre que la mejana es de mai de 21%.
David Grosclaude
