Edito N° 235
Las paraulas…per comprendre e bastir deman
L’annada que ven de s’acabar foguèt una annada de guèrra que, de faiçon paradoxala, participèt a la presa de consciéncia que l’energia es un produit costós, rare que cal estalviar. Mas soi pas d’aqueles que creson a las vertuts de las guèrras que serián d’accelerators d’innovacions o de presa de consciéncia indispensables. Las destruccions que pòrta aquela guèrra son immensas e las consequéncias negativas qu’a e qu’aurà, pesaràn sus l’avenir del planeta.
Las opinions publicas mondialas son bombardadas per de messatges contradictòris. D’un costat cal salvar lo planeta contra l’escaloriment climatic e de l’autre se cal armar per se protegir e tornar lançar l’industria de las armas.
Es primièr una guèrra destructora pel pòble d’Ucraina. N’es tanben pel pòble rus que, malatrosament, dins sa gran majoritat sosten las decisions de sos governants.
Es tanben una guèrra qu’a cambiat la localizacion del centre de gravitat d’Euròpa.
Aviam doblidat qu’Euròpa èra mai que l’oèst. E aquò o càmbia tot. Çaquelà soi pas segur que la classa politica europèa —vòli parlar de la de l’U.E—a plan comprés e pres en compte çò que ven de se passar en 2022. Nòstra concepcion d’una Euròpa unida poirà pas mai èstre la que coneissèm dempuèi mai de 50 ans.
Poiriam debatre de segur de las errors que foguèron las nòstras e qu’an permés la creissença del poder de Putin. Nos caldriá discutir de tots los eveniments que mòstran clarament que las idèas portadas per la dreta extrèma son en progrès en Euròpa e pertot sul planeta.
Portar un messatge d’esperança per 2023 es un pauc complicat dins aquel ambient.
La guèrra, que Russia a provocat, poiriá durar fòrça temps e las perspectivas d’una negociacion, d’un acòrd per tornar trobar la patz, son pas nombrosas. I aurà encara de mòrt e de destruccion. L’afondrament del poder de Putin, per la volontat del pòble rus que n’auriá son sadol de la guèrra, sembla pas tanpauc una possibilitat dins un futur pròche.
Es dins aquela situacion, perilhosa, explosiva, que devem contunhar de far de politica, de nos mobilizar per las valors que son las nòstras coma la justícia sociala, la reparticion equitabla de las riquesas, la libertat de pensar e tanben lo respècte de la diversitat linguistica e culturala.
Soi un pauc triste de constatar que la mobilizacion en favor del planeta pren pas pro en compte la question de la relacion entre la diversitat culturala e lingüistica d’un costat e la diversitat biologica de l’autre. Foguèt decidit a la fin de 2022, a Montreal, que l’objectiu dels Estats èra de protegir lo 30% de la superficia del planeta. Seriá la solucion per salvar la diversitat de las fòrmas de vida. Mas los cercaires que trabalhan dempuèi mai de 30 ans sus la conservacion de la diversitat biologica an mes en lutz que se podiá pas preservar la diversitat biologica sense preservar la diversitat de las culturas e de las lengas. La literatura de l’Unesco es abondosa en aquel domeni. Ont la diversitat culturala e linguistica desapareis, la diversitat biologica se morís. Pèrdre la diversitat de la faiçon de dire e de pensar lo monde seriá pèrdre los espleits, los otisses e las aisinas que faguèron lo monde ont vivèm. Que lo biais de pensar lo desvolopament siá fòrça influenciat per las culturas es pas una idèa nòva. E donc es logic de pensar que, per inventar una concepcion novèla del desvolopament uman, aurem besonh de totas las capacitat d’imaginacion de l’umanitat dins sa diversitat. La question ecologica es una question culturala tanben. Lo perilh seriá de creire que s’agís sonque d’unas causidas tecnologicas, d’una utilizacion vertuosa de las innovacions scientificas. Es çò qu’arriba quand es negligida la promocion de las lengas e de las culturas que son menaçadas de disparicion.
Es de la responsabilitat dels que se dison portaires de la transformacion ecologica de la societat de far passar aquel messatge. Es pas simple de segur d’explicar que la lenga de tal o tal pòble petit del planeta es tant importanta coma una espècia animala en perilh, mas es una realitat. Nosautres occitanistas devem far dintrar aquò mai encara dins lo debat politic.
Sabi plan que dins un periòde de crisi e de guèrra es pas evident de far passar d’ideas nòvas. Lo poèta Rafael Alberti, mentre que la guèrra s’anonciava en 1936 en Espanha, ecriguèt aquel poèma que deplorava la fin de l’intelligéncia e de las paraulas :
«Manifèstes, articles, comentaris, discorses fumadas perdudas, brumas imprimidas. Quina dolor de papièr e dèu escobar lo vent ! Quina tristessa de tinta e dèu boissar l’aiga ! ».*
Mas soi segur que lo poèta sabiá plan que las guèrras se ganhan tanben ambe de mots.
Nos demòra a far comprendre que, per estar plan armats contra las guèrras e la catastròfa ecologica, nos fa besonh la diversitat de las paraulas, de las lengas e de las culturas.
Bona Annada a totas e tots
David Grosclaude
* Manifiestos, artículos, comentarios, discursos, humaredas perdidas, neblinas estampadas. ¡qué dolor de papeles que ha de barrer el viento, qué tristeza de tinta que ha de borrar el agua !
(Rafael Alberti : Nocturno)
