• Publicitat
La publicitat es una bona faiçon de promòure una lenga. Mas lo francés a un problèma. La màger part de las publicitats a la television son ara vestidas amb un eslogan en anglés seguit de l’asterisca obligatòria que permet d’aver la traduccion en francés. Petita excepcion, la publicitat d’ua marca alemanda d’autos que se fa en alemand per vantar la » deutsche qualität » o d’ua auta que ditz » wir leben autos « . Qué fa la lei Toubon e qué fa l’Academia Francesa ? Seriá plan de veire d’articles afogats contra tot aquò signats de la man de la secretària perpetuala H. Carrèra d’en Causse, coma o sap far cada còp que se parla d’una lei en favor de las lengas minorizadas !
• Publicitat (bis)
L’estacion d’esquí de Luz Ardiden qu’a decidit de har publicitat modèrna e qu’an trobat un eslogan de prumèra. Atencion escota tz ! : » It’s Fabuluz ! » Extraordinari ! Que vau lo famós eslogan de la vila de Lyon qui ditz : » Only Lyon ! » Que vedetz lo jòc. Qu’ei vertat, Luz qu’averé podut utilizar la lenga
occitana e qu’averén podut har exactament lo medish jòc de mots. En occitan que disen tanben » fabulós » donc escríver » qu’ei fabuluz ! » que seré estat possible. Lo publicitari ginhèc qui a sortit aquera idèa deu son cap volèva tocar los qui vienen de l’auta part deus Pirenèus e que parlan castilhan en jogar sus » Luz » qui tà eths significa » Lutz « ? Mes avosse avut aquera idea de tocar un public castelhanoparlant qu’averé escriut » Es fabuluz « . Donc n’a quitament pas avut aquera idea » luminosa « .
• Publicitat (ter)
Totun, dab la mòda relançada de cr ompa r de produits frances es per luta r contra la crisi, una publicitat es sortida en ràdio per vantar lo quioí (kiwi). Lo messatge publicitatari comença per quauqu’un qui ditz : » ki-wi ! » » ki-wi ! » E un aute de l’i demandar perqué parla a aquera fruta. E lo prumèr de respóner : » je lui dis ki oui parce c’est un kiwi français ; je ne vais pas lui dire ki yes ! « . Que vedetz qu’arribam a un haut nivèu d’imaginacion. E la publicitat que s’acaba per : » le kiwi français lo kiwi à qui l’on dit oui ! » Mes lo famós quioí francés qu’ei cult ivat en la regions occitanas. Alavetz vertat ei que de díser » Ki – Òc » n’averé pas foncionat ; mes de demandar au q u i o í : » qui ès ? » (ki-yes) que li averé permetut de respóner » que soi un quioí cultivat a noste « . E òc pr’amor lo quioí occitan cultivat au bòrd de l’Ador o de la Garona que sap on a plantat la soas arradics. Com que, òm pòt har publicitat en occitan e estar d’un nivèu equivalent a la publicitat dens ua auta lenga…
• Jeanne d’Arc
Un còp de mai, l’esquèrr a e la dr eta s e s on pelejadas entà saber de qui èra Jeanne d’Arc. Aqueth debat que dura desempuish 150 ans. Que se n’anaré temps de’u clavar. Nos podem méter d’acòrd sus un punt : Jeanne d’Arc qu’ei prumèr deus francés. Los gascons que li deven la fin de la Gasconha anglesa. E franc ament quand sab em un pauc d’istòria que comprenem plan que de demandar a tots los francés de uei de celebrar Jeanne d’Arc qu’ei demandar a ua bona partida d’aqueth monde de celebrar quauqu’un qui a participat a l’invasion deu lor territòri per tropas estrangèras. Mes aquò n’ei pas politicament corrècte e donc non son pas nombrós a d’ac díser. Que i a totun, literatura sus aqueth mite com per exemple un libe plan documentat
de G. Labouysse.
• Televisions
Las candidaturas pels canals numerics de television novèls que son meses a disposicion dels operators venon d’èstre depausadas. Los candidats son totes de societats que faràn de televisions en francés dempuèi París. Sonque de canals que cobriràn tot lo territòri. Un còp de mai França fa d’una avançada tecnologica un ot ís al s erv ici del centralisme. I a pas digun qu’auriá agut l’idèa de reservar un canal en prepausar que se faguèsse una television, que dins cada region, parlariá la lenga dita regionala. Aquò es pas imaginable en cò nòstre. Donc aurem dret a un canal o dos exclusivament reservats als espòrts e d’autres canals especializats que seràn meses en plaça per las tres o quatre grandas societats qu’an ja los autres canals de la television numerica. La democracia audiovisuala progrèssa e la descentalizacion tanben…
• Electricitat
Se parla d’una aumentacion importanta del prètz de l’elec tr icita t . De s egur ficialament a pas res a veire amb lo prètz de l’electricitat nucleara que, o sabèm totes, es l’electricitat mens cara que se pòsca trobar dins la mesura que comptabilizam pas lo prètz de la conservacion per l’eternitat de tot
çò que sortís de las centralas pendent los quaranta ans d’utilizacion. L’aumentacion anonciada del prètz de l’electricitat a pas res a veire tanpauc amb lo còst mal calculat de l’EPR, ni amb las dificultats d’Areva e encara mens amb la demanda qu’es faita de refortir la securitat deficienta de las centralas.
Finalament, se comprenem plan, lo prètz de l’electricita t aumentarà segurament pr’amor de la volontat d’aqueles que vòlon d’energias renovelablas. E òc, cal pagar las eolianas e tot aquò. Encara un còp, vesèm qu’es lo nuclear o la can-dela…enfin al prètz de l’elec tricitat d’unes r iscan d’aver lo nuclear … las candelas.
• La fauta a las collectivitats
Dins son intervencion televizada de la fin del mes de genièr, lo pr es ident de la Republica a trobat qual èra responsable de la crisi economica : son las collectivitats. Avèm avut dret a un grand moment de complicitat entre de jorna listas que pausa van la s questions e l’interrogat, e tot aquel monde an
denonciat sens vergonha la creissença de las despensas de las collectivitats qu’embauchan s ens c ompta r. E coma los jor nalista s comprenon pas res a çò que se passa en defòra de París an daissat creire que las collectivitats avián embauchat mentre que l’Es tat r edusis siá sas despensas de foncionament . Manquèron sonque de dire que l’Estat aviá transferit de compe-téncias e de personals a las collectivitats mas qu’aviá pas transferit totes los mejans. An doblidat de se-nhalar que l’Estat manteniá de servicis que doblan los de las collectivitats e subretot an doblidat de dire que las collectivitats an pas lo dret de far de budgets en desequilibri c oma o fa l’Estat . En defòra d’aquò an dais sat dire a Nicolas Sa rkozy que calrà susvelhar e encadrar aquelas collectivitats qu’an pas briga lo sens de l’interès public.
