Los comentators de la premsa parisenca non dèishan pas de díser que las primàrias son ua grana victòria de la democracia. Los responsables politics, plan disciplinats e complicis que tornan díser la medisha causa a longor d’antena.
Que seré donc la fin de la dictatura deus partits çò disen, pr’amor los candidats que serén causits peus ciutadans. Lo poder seré tornat au pòble. Quina ipocrisia quan sabem que los candidats a las primàrias deven passar per règlas impausadas peus partits, que sia lo nombre de signaturas d’elegits o autes mejans entà empachar los qui son hòra nòrma de’s presentar.
Las primàrias que son tanben lo mejan de har partir la campanha mei de d’òra e donc los mèdias qu’an lo temps de seleccionar e de’s familiarizar dab un grop de personas de qui espravan la popularitat gràcias a sondatges multiples e repetitius. Totun se los mèdias an ua part de responsabilitat los partits que son plan consents.
Las primàrias que limitan la possibilitat de candidatura aus professionaus de la politica. Quin voletz estar candidat a ua primària shens estar un professionau com un elegit, un ancian ministre, enfin quauqu’un qui a la possibilitat de har ua campanha de las longas ?
Que consacran las primàrias la dominacion d’un nombre hòrt limitat de mèdias e de jornalistas en l’organizacion deus debats. La premsa regionau qu’ei hòra jòc desempuish quauques annadas ; n’a pas mei nat ròtle.
La primària de la dreta qu’a plan illustrat aquera reduccion deu debat. Un ancian president de la Republica, dus ancians prumèrs ministres e ancians ministres. Un sol èra simple deputat. Quin renovelament ? E que serà parièr a l’esquèrra. La màger part son monde qui an dejà governat, qui an ua responsabilitat en lo bilanç deus cinc ans passats.
E quan pensi qu’entenem comentaris suu hèit que Fillon e seré un òmi nau, mau aimat deu sistèma…e perqué pas un rebèlle ? E tot aqueth monde qu’explican au pòble qu’ei eth qui causeish LO capdau, l’òmi providenciau.
L’abséncia de vertadèr debat politic, ubèrt, pluralista que pòt sonque alimentar l’amarum deus qui creden que, un còp la taula destornada, de camas a capsús, tot qu’anarà miélher. Tot aquò que pòt profieitar sonque a l’extrema dreta.
Qu’avem besonh un vertadèr debat democratic. Qu’avem besonh auta causa qu’ua comedia qui entertien l’illusion que l’Estat Nacion dab un president (o ua presidenta) ei lo sol esquèma possible.
Que sostienem la candidatura de Christian Troadec, non pas pr’amor que pensam que sia l’òmi providenciau mes sonque entà perméter de har entrar d’autas ideas en lo debat politic. E puish que seguiràn las legislativas on deveram estar presents.
Qu’avem ideas a defénder : ua auta faiçon de tribalhar, de consumir, de repartir las riquesas ; que devem promòver ua vertadèra politica de luta contra lo cambiament climatic, ua politica de respècte de la diversitat lingüistica.
Qu’avem a parlar d’Euròpa, a ns’acarar seriosament a la politica europèa necessària entà respóner de faiçon umana e intelligenta a las populacions qui demandan a viéner a noste…
Las questions non mancan pas. N’esperem que sia passat l’auratge entà qu’arribe lo bèth temps. Que deverem apréner a léger lo bulletin meteorologic !
David Grosclaude
