Lo Partit Occitan qu’ei sovent c onf ronta t ad aques te dilèma : qu’afirma hòrt e clar estar favorable a la presa de responsabilitats politicas per las hemnas d’Occitània ; totun, aqueras ne truversan pas sonque rarament la linha fina que dessepara l’engatjament associatiu e culturau (acte politic inconscient ) deu de l’engatjament politic afirmat (que cau compréner au bèth miei d’un partit e en situacion,quan ei necessari, de se pres entar com candidat ). Atau, que fragilizan, bèthlèu shens se’n rendèr compte, lo pes politic deu partit, e donc la fòrça de las soas reïvindicacion.
Purmèra responsabilitat de las hemnas, en tot passar… Quiò, que parlam d’auta causa, lhèu mensh especific au Part it Occitan, tà abordar la question de la transmission e de l’aprentissatge de la lenga occitana (bilingüisme precòç o mei tardiu, hens l’ensenhament escolar oficiau o associatiu). Que sembla evident uei que la reconquista lingüistica de cap a las navèras generacions, se reconquista que devè aver, ne passarà pas sonqueper eras . L’ev idéncia que s ‘amerita d’estar rebr embada a mantuns nivèus. Cèrtas, n’estón pas las unicas responsablas de l’arrèst de la transmission familiau de la lenga ; quinestossi possible, finaument, d’escapar au discors dominant, a non pas voler lo melhor per la soa hilhada e donc de non pas deishar de costat lo « patés » de la familha, « bolet » tà progressar sociaument.
Responsab le, mes non pas copablas, com ac cau díser ; ne son pas las unicas responsablas, que son uei en mesura de corregir lo passat e de tornar préner un ròtle positiu, quitament shens cambiar de punt de viste de cap a l’importància de formar individús adaptats ad aqueste monde mondializat. Òr, qu’avem tròp sovent confonut mondializat e uniformitat, o dens las nostas societats, que tornam doçament sus aqueste modèle, en tot s’apujan sus mantuas obligacions (ecologicas, economicas,…)
Que sabem que la temptacion deu tot anglés qu’existeish… n’ei pas sonque lo perlongament de l’imposicion deu francés tau queresulta de las politicas de Jules Ferry e deus s ons amics. Que justifica l’aprentissatge deu francés en tot utilizar concèptes de suprema cia economica despas sa ts ; aquesta qu’ei uei anglo-saxona, quitament per la soa lenga, e donc la lenga deus escambis qu’ei l’anglés. Totun, apréner l’anglés, e lo bilingüisme francés-anglés que’n s eré l’illus tracion, qu’ei uei lo melhor mejan de se barrar a las autas lengas ; l’anglés que permet tot, que sufeish per tot, mes dens un apr òchi iniciau a l’entorn de l’occitan, e deu francés ; n’ei pas mei lo bilingüisme, qu’èm dejà en ua demarcha deu multilingüisme, e en ua obertura aus auts fin finau, e non d’excludida… Aqueste monde en cons truccion, que ved tornar nèisher nocions de cooper acion, d’equitat , de recèrca d’escambis, que pòrta d’ua cèrta faiçon aquestas medeishas valors, e lo lor resson qu’ei favorable.
Par alhors, las accions en favor de la transmission que s’adreçan a las familhas, mes en definitiva a las hemnas. Qui causeish l’educacion, l’establiment escolarí, las opcions, la mair-popa o la ninèra ?… l’omi qu’ei de mei en mei implicat dens taus caus ida s, mes las hemnas qu’an un ròtle d’autan mei important que lo dròlle qu’èi en las soas purmèras annadas : lo lig ader mariau qu’ei hòrt, las hemnas que son sovent en responsabilitat deus pòstes e deus mestièrs a l’entorn de la petita enfança… qu’èm dens un environament feminin.
A truvèrs las lors comunicacion, las institucions culturaus com los politics ne deven pas se desbrembar de s’adreçar en tot purmèr a hemna s, pr’amor que son eras que’us cau convéncer en purmèr de la demarcha ac tiva en fa vor de la lenga occitana.
N’i a pas que las hemnas que poden sauvar la lenga ; aquesta responsabilitat, que la lor afirman ; mes que volem hicar en plaça tot çò que cau entà que la posquin partatjar e l’assumir serenament en tot s’apujar sus ua societat que rendi aques ta causida naturau finaument, com era, d’auts cops, « logic » de ne har ua causida contrari. Aquò que demanda ua socializacion pregonda de la lenga, e las recentas iniciativas per la senhaletica (Pau, qu’arriba après Baiona totun) o d’oralitat de la lenga (lo metro a Tolosa) que son elements favorables.
Eva Joly, candidata declarada d’EELV a la presidenciau de 2012, qu’a la dobla nacionalitat francesa e norvegiana, sensibla a las diversitats culturaus e a las lengas regionaus, qu’afirmava recentament aus delegats de R&PS qu’en Norvègia, entà sauva r la lenga Sami, las mairs que arrecebevan ua allocacion financèra de l’Estat. Ua idea tà los nos tes gover nants tà reconéisher lo ròtle sociau, dens lo quadre d’ua politica ambiciosa tà la nosta lenga, de las que s’engatjaràn cad dia en aquesta demarcha ? Que ne calerà discutir !
Sarbazan
