Vergonha, quand nos tènes ! Faquauque temps ja que quicòm me tafura amb las Calandretas e las c la ssa s bilingas . L’espelis on de calandretas novèlas e de seccions bilingas de pertot me deurià confortar dins mon sentit que l’occitan a pres un buf novèl e qu’a pas encara donat s on da rrièr badalh ! E pr’aquò ! En legissent los articles de premsa, en espinchant menimosament los reportatges videòs dels sites internet consacrats al bilingüisme siá publics de l’Educacion Nacionala, siá associatius de las Calandretas, me pòdi pas empachar de sentir un cèrt malèstre en escotar las justificacions dels inspectors o ensenhaires a prepaus d’aquel quite bilingüisme.
Ont es nòstra lenga ?
M’expliqui, l’argument promièr es quasi totjorn que l’enfant aurà de capacitats mentalas mai desvolopadas que s’èra estat solament monolingüe, que seriá melhor que la mejana dels escolans amb las matematicas e que podriá aisidament pas sar a d’autr as lenga s, lat inas en general emai a l’anglés en part i-cular, que capitarà sens problemas tot is los examens. Tot aquò es pas faus ! Òc-ben òc, tot aquò, mas aquí vesi pas que d’arguments utilitaristas ; ont es la nòstra lenga demest tot aquò ?
Quand mema, dison que tant val melhor s’apielar sus la lenga de l’environa locala, puslèu que sus una lenga » hors sol » coma l’ang l é s ; aquò rai, aquí pòdi pas dire que soi pas d’acòrdi ; tanben quand dison qu’es la lenga patrimoniala de la region e qu’es pas causa marr ida que los dr òlles l’aprengan, qu’aquò permet una melhora integracion de las familhas de » n e o – occitans « .`
Per contra, quand te dison, e t’o dison pro sovent, que lo bilingüisme occitan-francés permet de melhor c onóis ser lo fr ancés…Ieu, ne’n tombi de cuol, que cresiá, ieu que la tòca promièira èra de salvar l’occitan en lo fasent viure per que qualque jorn tornèsse èsser (re)apropriat per los estatjants del » Sud « , que fuguèsson natius o forastièrs ! Extraordinari otís d’integracion !
Cal pas oblidar qu’aquel discors se teniá d’un temps que 80% dels occitans parlavan lor lenga, entrò las annadas cinquanta. D’alhors, teni a l’ostal una pichòta gramatica lengadociana en grafia patesa de 1951, a l’usatge de las escòlas primàrias, per ajudar los enfants a parlar francés de biais per comparason amb lor lenga mairala. La tòca finala estent de segur de far disparéisser l’occitan, qu’èra tengut per una empacha al progrès.
Estofegats de vergonha
Se sembla que, seissanta ans après, siam encara estofegats per la vergonha e l’auto-censura, butats a minimizar lo moviment de reconquista de nòstra cultura. Una lenga per qué far, doncas ; aquí ne sèm a un punt critic ; de qué volèm far de la lenga, jus t un esplech per la capitada dels escolans ? O alara, e aquí soi segur que vau prononciar de paraulas que fan paur, volèm far d’aqueste bilingüisme lo mejan de fargar un pòble qu’auriá retrobat sa fiertat, son territòri, son èime e lo vam de bastir una societat liura e democratica e dubèrta, e tanben bilingüa ?
A los que me v an trac ta r de na cionalista, lor remandarai la pauma en li dire qu’una lenga sens comunautat territoriala per la parlar es condemnada ; deu permetre, una lenga, de viure sa vida vidanta normalament, de trobar de trabalh, de se ganhar la vida. Deuriá, l’ensenhament bilingüe, a mon vejaire, èsser la plantolièra de la societat occitana que volèm (mas la volèm vertadièirament ?) e que ieu e de milierats d’occitanistas se baton per l’establir desempuèi d’annadas.
Los mai francofònes ?
Se demoram vergonhoses de se, serà lèu l’Occitania, lo relarg de la Francofonia ont s’i parlarà lo francés mai blos del mond ! Alara, viste viste, s’abriva lo relotge del temps, e c al causir, aqueste còp, entre l’assimilacion amb replec esfregit e xenofòb jacobin, e lo reviscòl assumit d’una Occitania pluriculturala, viventa e conviviala del paratge.
Se contunhan los occitanistas, de s’excusar d’obrar per lo reviscol de lor país e de sa cultura en s’amagar darrièr l’excusa de l’utilitarisme pedagogic, serà un cop de mai una escasença de perduda, (una de mai, li sèm a cos tuma ts !), mas, aqueste còp, serà la darrièira !!!
Joan-Loís Racochòt
