J osiana Ubaud : Escrich sus lasfemnas – Escrich de femnas
N’òm dintra dins deus libres coma espectatora quand los autors s on deus òmes qu’an escrich per d’autres òmes. An beu voler esser univ er saus , pa rlen pas qu’a la meitat de l’umanitat.
Dins lo libre de Josiana Ubaud Escrich sus las femnas – Escrich de femnas, n’òm sentis d’abòrd una compli-citat, un resson de tot quò auvit e viscut dempuei l’enfança , coma femna segur, mas quò s’adreça atot aus òmes qu’auran lo coratge de se l’i miralhar. Qu’es un lexic occ itan de la mis og inia – o un lexic de la misoginia occitana .. .- ente son r egropa ts un nomb re impress ionant de mots e de proverbes consacrats au mespretz, a la devaluacion, a l’òdi de la femna.
Deve dire que sei estada prigondament chucada per la violenòa e l’aguissença que rajen de queu vocabulari. Sa quita richessa fai mai que mai s onjar a ‘na lapida cion verbala, coma li a ‘na lapidacion fisica dins los païs sos la charia: d’un costat la mòrt corporala, de l’autre, la mòrt espirituala. L’imatge de la femna vehiculat per quilhs mots a l’ostau coma en public contunha de far chamin dins las testas deus pitits, mai deus beus, e embarra las femnas dins la preison de la vision masculina: sem sala s, c lapassas , cossar das , envejosas, marronairas, corrandier as, mes sonjieras .
N’am pa s de cervelas e siriam res sens los òmes. Qu’es per quò que nos fau g ardar mais on e nos balha r lo moenh possible de poder: la veitura, los sòus, simbòus de l’independencia e de la dominacion masculina dev en restar s on privilegi. Sem comparadas a tota mena de besunhas mai òrras l’unas que l’autras, e metudas au niveu de las bestias: « Cats, femnas e chins menan pas que rab al adís », «Los ases, las femnas e los melons son dificils a coneisser ».
Poden condemnar la vis ion musulmana de la femna, los Occitans, an pas lo cuòl mai pròpe: « Qu vòu batre sa femna, tròba pron d’excusas », « Femna de trabalh, cal que resta dins son ostal », « L’òme e s indigne de l’ estr e que de sa femna non es mestre », « Sòrti mon gau, dintratz vòstras galinas ». Queu darrier proverbi rapela la frasa de F. Mauriac « Il est entendu une fois pour toutes que les hommes ont le droit de chasse. Au gib ier f émi ni n de se g arder ».
Lo vele islamic es mas una aplicacion de quela concepcion deu rapòrt òmefemna. Lo machisme se pòrta plan dins la societat occitana d’auei. Josiana Ubaud l’a rencontrat tant chas los jòunes anima tor s de Radiò- Lengadòc coma chas los occitanistas -pas tots urosament- que pertant lauven l’epòca daurada deus Trobadors quora les femnas deus chasteus podian -parier coma los òmes – ess er trobairitz o Bonas Femnas. Mas au mitan de tota quela f anha, que risc aria b en de nos estofar de colera o de desgostacion, J os iana Ubaud nos por gis deus pitits joiaus de pròsa o de poesia d’autoras occitanas . Conegudas, mas subretot desconegudas per que pauc o jamai publiadas, quelas femnas parlen d’amor – de l’òme, de lor nena, de la natura, deu paòs- de la dolor d’es ser f emna, jama i d’aissa. Qu’es un bonur de legir quilhs textes: impression d’apartenenòa au monde vegetau, plaser d’embeure las odors e las colors de la terra, esmiraudiament davant l’espelida d’una flor.
Quela capacitat d’identificacion emb tota fòrma de vita es benleu mai fòrta chas las femnas; ‘las comprenen mielhs la necessitat de preservar la natura en luòc de la roinar. Lo besuenh de dominacion que butis los òmes a tortura r e esventrar la terra d’aicianta au darrier badalh es lo mesme que los butir a violar e tuar deus milierats de femnas dins los país en guerra coma dins quilhs en pa tz: una femna violada totas las doas oras dins l’exagòne, una femna tuada per son companh tots los dos jorns e mieg. Lo libre de Josiana e los sorires de femnas semnats de çai de lai dins sas pajas, aidaran quilhs que lo legiran a tombar lor vielha peu machista e a dintrar dins l’univers poet ic sub rebr ave d’autoras occitanas.
Danisa Urroz