La pa rucion del D i c c i o n a r id’expressions e locucions occitanas de Maurici Romieu, Andrieu Bianchi e Loïs Gaubèrt es una de las melhoras novèlas per la lenga occitana.
L’obratge de 730 paginas, publicat a las edicions Vent Terral, anoncia un renovèlament en fons de la linguistica occitana. Jà, la parucion de Tot en Òc èra estada saludada coma una pèira blanca dins l’istòria de la lexicograf ia.
Vertat es que aviá ca lgut esperar aquel an 2000 per véser espelir lo primièr diccionari completament afranquesit de la situacion diglossica ont es l’occitan.
Tot en Òc propausava enfin de definicions en occitan e la lenga sort is siá a ital d’un sistèma de dominacion linguistica. A partir d’aquel eveniment , se podiá esperar o pensa r que la lexicografia anava progressar.
Ailàs siaguèt pas lo cas. Cap de trabalh scient ific siaguèt pas menat dins aquela pontannada ; ni mai i agèt pas cap de rect ifica cion a las publicacions de l’IEO que siá lo Tot e n Òc o l’A l i b è r t .
Sol, aquel Diccionari d’expressions e locucions o c c i t a n a s , novèl aplech, que tant fasiá besonh, ven confortar nòstra idèia d’un progrés esperat e tant necessari. Plan solide, i aviá los trabalhs d’Andrieu La ga rda que tantas generacions d’estudiants an fait servir, lo vocabulari de Florian Ver net tanben, mai recent , enriquesit.
Mas aquelas òbras plan ricas e plan concebudas, fornissián d’expressions e de locucions en ut ilisant lo francés coma lenga equivalenta. Jama i fins ar a, l’occitan èra pas estat la metaleng a ; jamai l’occitan arribava pas a se descriure, el meteis, sens passar per la lenga sucursalista e dominanta qu’es lo francés. A
queste còp, Romieu, Bianc hi e Gaubèrt nos donan una descripcion d’una brava part de la lenga viva -expressions e locucions- dins la lenga nòstra.
Un trabalh remirable
Aquel trab alh que compta quicòm coma 6000 expressions e locucions es remirable a mai d’un titol.
– La riquesa del fons : Los autors an r ecampat a quelas loc ucions e expressions dins una lenga viva, per d’enquèstas, de testimoniatges ora ls o literaris , un tra balh de formigas. I cal rendre omenatge. Es pas de trabalh de maganha mas un trab alh dobèr t sul territòri que d’autres podrián encarrar tan plan dins d’autres parçans d’Occitania. Per aquel obratge, la lenga torna trapar un moment de vida. Lo fach d’acampar aital la lenga viva balha un ima tge espontanèu de la vitalitat de la lenga e de sas capacitats a viure.
– Lo fons acampat l’es d’un biais s cient ific. Plan tr òp s ovent los tra balhs lexicogra fiques sus la lenga occitana son estats de trabalhs d’amators e de militants. Los renegam pas que an tengut lor plaça, son estats mai que necessaris. Mas, a un moment donat, cal saber passar al nivèl en sus. Los autors d’aquel Diccionari d’expressions e locucions occitanas, agregats de letras, i son arribats. Lo diccionari trob arà sa pla ça dins totas las bibliotècas mas melhor encara sus totas las taulas de trabalh, dins totas las cosinas, etc.
– La marca principala del trabalh se nòta a la lectura menimosa que s’en pòt far mas tanben a la presentacion e a las causidas d’edicion que son causidas dels autors. Aital, una t ipografia especialament causida rend compte del seriós del trabalh e de tot lo scientifisme que los autors an volgut portar a lor trabalh. – Pel cla ssament , i a un mot de dintrada qu’es lo mot referent de l’expression o de la locucion. Es seguit per una corta glòsa gramat icala sufisenta puèi d’una definicion. Venon darrèr las expressions o locucions en òr dre e cada còp definidas e illustradas d’exemplespreses dins la literatura amb las ref eréncias o dins la litera tura orala, o relevats per las enquèstas dels autors . Enfin seguís una explicacion de l’expression o de la locuc ion. Los autor s an tanben porgit una refleccion sus la definicion ela-memes. S on dona da s, quand n’i a, las refer éncia s als diccionaris consultats.
Tant val dire que lo D i c c i o n a r i d’expressions e locucions occitanas es un trabalh scientific remirable e d’una valor inestimabla per totes los que vòlon coneisser la lenga, ne pesar la valor, tornar trapar de locucions e las emplegar lo ma i possible per tornar a l’occitan son originalita t. L’indèx alfabet ic e l’indèx nociona l s on aquí per permetre de trapar l’expression que cal, que fa mest ièr, a is idament. Basta pas que de l’emplegar.
Lo suc e lo chuc de la lenga
Esperam qu’aquel obratge serà leg it e ut ilisa t per totes, los ensenhaires d’en primièr, que vòlon donar a lors escolans o estudiants una lenga de las melhoras, amb, coma dison los autors : lo suc e lo chuc. Ma s tanb en a totes los qu’aurián d’ambicions lexicogrficas que, benlèu – aquel domèni, que los autor s an sabut desb artas sa r, valorizar e metre a posito del public – es lo mai malaisit de coneisse e d’espleitar. Podèm pas qu’esperar que las paginas blancas reservadas a de nòtas personalas a la fin del volum seràn lèu negrejadas per de plumas qu’aur àn la volonta t de completar aquel inventari.
E quin sa p ? b enlèu que los autres cantons d’Occitania vendràn tanben enriquir del meteis biais, amb la meteissa rigor, l’inventari que Bianchi, Romieu e Gaubèrt n’an dubèrt lo talh.
Joan Thomàs
