« Comment je suis devenue anthropologue et occi tane » d e Coleta Milhé. Edicions « Le bord de l’eau ». Despaus legal: genièr de 2011. 270 paginas.
Quand òm crompa un libre, se cal mesfi sar . Se cal mesfisar, mai que mai, del seu titol. Quand vegèri sus sa laissa lo libre de Coleta Milhé dins una librariá bèla de Tolosa e que ne legiguèri son titol « Coss í soi venguda antropològa e oc citana », me pensèri que se trachava d’un raconte autobiografic interessant. La quita presentacion de quatrena de pagina podiá daissar entreveire una experiéncia excepcionala. M’enganèri o foguèri enganat — cadun causirà — per una presentac ion que qualificarai de comerciala. Çò que, per un obratge que se vòl scientific, fa un pauc descalat. De fach, se tracha d’un jornal de recèrca, d’una mena de cronica jalonant una recèrca scientifica. De Coleta Milhé, sabèm pas grand causa que la quatrena de cobèrta nos ensenha pas sus la biografia de l’autora. Mas, a çò qu’avèm pogut trapar dins lo còr del libre, ne podèm dedusir que l’autora es originària de Bearn. Es una femna madura que tornèt prene d’estudis sul tard. Perqué ? Cossí ? O sauprem pas e tan melhor. D’estudis en antropologia a l’universitat de Bordèu. Perqué d’antropologia ? Tornamai o sauprem pas. Lo tèma de sas recèrcas portèt dins un primièr temps sul moviment de las Calandretas en Bearn. Per contra, la seu tèsi portariá sus l’abséncia de moviment politic al dintre del combat occitanista, sempre en Bearn. Per çò que
ne sabi, una afirmacion a mitat vertadièra que li ne daissam la responsabilitat.
Francament, quand dobriguèri lo libre, me pensavi anar legir una mena de trajectòria vidala. Un vertadièr raconte autobiografic que nos escalciriá pel menut lo caminament de qualqu’un qu’auriá fach una descobèr ta personala. Me congostavi de per avança d’una mena de revelacion personala contada d’un ton viu e benlèu apassionat. Pensavi trapar dins aqueste libre l’emocion nascuda d’una descobèrta insospechada. Res de tot aquò. Me metèri lo det dins l’uèlh fins al coide.
De fach, se tracha d’un obratge pro tecnic per dire pas que l’es completament. D’unas reflexions epistemologicas sul cossí produsir d’utisses de coneissenças que correspondan als c r itèr is sc ienti fiques en vigor e, s’aqu ò’s è ra possible, reconegut mondialament per la comunitat universitàr ia.
Coma o vesètz, res de plan merific, al contrari, tot çò que pòt èsser rebarbatiu a la longa. E de longor n’i a bodre. Vos rebrembi en passant que, quand entamenatz lo libre, n’avètz per 270 paginas. Engolir 270 paginas de pensaments epistemologiques, vos asseguri que cal aver un estomac de beton. “ – E perqué fau atal alara que poriái far autrament ? – Qual sap se fau coma cal ? E se fasiái autrament quinas ne serián las consequéncias subre la resulta escomptada ? E que va dire mon director de tèsi ? ” Siá dit en passant, lo director de tèsi es fòrça present dins aqueste jornal que sembla virar qu’unes còps al jornal intime. S’aquel libre tomba dins las mans d’un
psicanalista, se poriá que manque pas de parlar de transfèrt de l’autora sus son mèstre de tèsi. Mas aquò es un autre parelh de margas…
Un moment donat, dins aqueste obratge, Coleta Milhé copa de sucre sus las esquinas d’Enric Jeanjean e de Fabrici Bernissan. Los acusa d’aver volgut far òbra scientifica sens aver servat la distància necessària entre cercaire e gents estudiadas dins lors comportaments sociologiques e l ors accions. A çò que sabi, Enric Jeanjean e Fabrici Bernissan agèron de longa consciéncia de son implicacion dins lo moviment occitanista, e quitament dins lo moviment politic occitan. Adoncas an pas enganat deguns, e subretot — aquò’s important dins aquestas menas de demarchas — se son pas autoenganats. Tot comptat e rebatut, per çò que tòca dels trabalhs dels cercaires bigordan e occitano-autralian, i a pas que Coleta Milhé qu’i vegèt pas que de blau. Es un comble !
Finalament es un jornal que, jos l’alibi de far avançar las c iéncia, daissa fòrça plaça al nar cissi sme e quitament, gausèm lo mot, al miramonilisme. E vos pòdi dire — ara es public — que lo monilh de Coleta Milhé sembla bravament espandit. Talament espandit qu’es alassant de ne far lo torn. Se solament i aviá pas qu’un torn a far ?
Mas l’autora sembla talament aimar son monilh que nos prepausa de ne far quaranta còps lo torn — o pauc se’n manca — amb ela. Es fastigós. Es fastigós e cal aver una disciplina de fèrre per anar a cima de la caminada. Aconselharai pas a deguns de se daissar embarcar dins un tal afar. Se la lectura d’aqueste libre retrachant l ’elaboraci on d’una tèsi es francament penibla, per contra la tèsi serà del pus grand interés pel moviment occitanista e mai que mai pel moviment politic occitan. Aquel trabalh serà caporal per l’avenidor de l’ oc citanisme politic. La question qu’ ensaja d’aprigondir aquela recèrca scientif ica es primordiala per nautres que d’ef ièch avèm besonh de saupre perqué lo moviment politic a talament de mal a se desvolopar en Occitània en general e en Bearn en particular. Es la resulta
d’aqueste trabalh que presariam véser publicar per l’Universitat e non pas talament las susadas totas personalas de Coleta Milhé que presidiguèron a n’aquesta enqu ista. M’atriga personalament de conéisser las conclusions d’aquel trabalh de recèrca. Es a partir d’unes estudis atal que lo moviment politic oc citan poirà benlèu, e sonque s’aquò ne vira, adaptar son accion de terren.
Es aqueste agach extèrne gesit d’una metodologia sc ientif ica que nos es necite per poder avançar nautres, « paures militants » auscultats coma de formigas per etnològues, antropològue e autres sociològues. Mas quora serà publi cada aquesta tèsi ? Mistèri e interrogacion ! Seriá damatge que nos siague estat balhat a beure la gaspa e que lo formatge demòre tampat dins los tiretòts.
Sèrgi Viaule